Elementy pojazdu konnego
Podwozie składa się z części przedniej i tylnej. Podwozie sworzniowe w części przedniej złożone jest z stelwagi, resorów i osi. Podwozie tylne składa się z resorów i osi.
Koła mogą być bose (bez obręczy – w prymitywnych pojazdach), z obręczą stalową, a nawet z bandażem gumowym. Te ostatnie świetnie się sprawdzały na bruku. W powozach najczęściej przednie z nich są mniejsze, a tylne – większe.
Przód podwozia pojazdu typu lando, fot. Michał Szalast
Tył podwozia pojazdu typu lando, fot. Michał Szalast
Dyszel to długa strugana drewniana belka łącząca część skrętną pojazdu z naszelnikami czyli pasami lub łańcuchami spinającymi z napierśnikiem uprzęży szorowej lub chomątem. Dyszel umożliwia prowadzenie pojazdu w pożądanym kierunku oraz jego hamowanie. Obie te czynności wykonują odpowiednio powodowane przez powożącego konie. W przypadku zaprzęgu jednokonnego mamy do czynienia z dwoma dyszołkami (najczęściej drewnianymi profilowanymi prętami), między którymi znajduje się koń. Funkcja dyszołków jest taka sama, jak funkcja dyszla.
Latarnia to lampa powozowa
Orczyk to poziomy drążek przymocowany środkową częścią do orczycy lub bezpośrednio do pojazdu (styl angielski), do którego końców przypina się pasy pociągowe będące częścią pociągową uprzęży konia.
Orczyca (stelwaga) to poprzeczna belka w pojeździe, do której montuje się dwa orczyki.
Orczyca, fot. Michał Szalast
Teksty opracował Damian Adamczak w konsultacji z p. Andrzejem Jankowiakiem.
Ważniejsza literatura:
Jankowiak Andrzej, cykl artykułów publikowanych w czasopiśmie „Hodowca i Jeździec” w latach 2004-2006.
Prus-Niewiadomski Zbigniew, Karety, bryczki i uprzęże w zbiorach polskich, Warszawa 1995.
Transport dworski w zbiorach Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, Sierpc 2009.
Żurawska Teresa, Polskie powozy, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1982.
