Stolarstwo to rzemiosło polegające na wyrabianiu drewnianych elementów budowlanych (podłogi, drzwi i okna), mebli oraz sprzętów i przedmiotów niezbędnych w gospodarstwie domowym. Praca stolarza wymaga sporych umiejętności technicznych, co więcej nie należy do najłatwiejszych. Wśród kluczowych znajduje się wiedza dotycząca gatunków drewna i rodzajów połączeń: na klej, kołkowych, wpustowych itp.
W okresie wczesnego średniowiecza do wykonania mebli potrzebne były raczej umiejętności ciesielskie niż stolarskie. Najpowszechniejsze wówczas skrzynie czy uniwersalne meble o szerokim zastosowaniu robiono z wydrążonych pni drewnianych lub grubych desek łączonych na styk metalowymi taśmami. Zastosowanie traków wodnych umożliwiło cięcie desek, a tym samym pozyskanie cieńszych elementów do konstrukcji mebli. Do łączenia poszczególnych części w całość używano gwoździ żelaznych i drewnianych kołków. W XV wieku wynaleziono konstrukcję ramowo-płycinową, która zrewolucjonizowała metodę tworzenia mebli. Umożliwiała montaż podzespołów, np. ścianek czy drzwiczek, nie z pełnych desek, ale z ram, w które wkładano płycinę. Płyciny mogły „pracować”, czyli kurczyć się pod wpływem warunków zewnętrznych, nie powodując zniekształceń. Jeszcze do początków XX wieku powszechnie używano ręcznych narzędzi takich jak piły, wiertarki, dłuta, strugi itd. Obecnie obok nielicznych ręcznych narzędzi używa się elektryczne piły, wiertarki, frezarki itp.
Wielkość warsztatu stolarza zależała od tego, jakie było zapotrzebowanie na wyroby stolarskie. Na wsiach, zwykle stolarzowi wystarczała niewielka szopa ze stołem stolarskim.
Stolarze używali wielu narzędzi. Do najważniejszych zaliczyć należy piły, np. ramowe, napinane skręconym sznurkiem, jednouchwytowe, rozpłatnice i grzbietnice oraz dwuręczne, w tym kabłąkowe.
W stolarstwie największe zastosowanie miały strugi, zwane również heblami, czyli szerokie dłuta osadzone w drewnianej obudowie. Strugi służące do uzyskania gładkiej powierzchni to: zdzieraki, równiaki, gładziki, zaś te do wykonywania złączy stolarskich to: kątniki, wręgowniki, wpustniki, strugi profilowe.
Niezbędne w warsztacie stolarskim były również przyrządy miernicze, takie jak kątowniki, śmigi (węgielnice) czy calówki.
Tekst opracował: Damian Adamczak
