Duże zainteresowanie jakim cieszyła się niewielka ekspozycja dawnych szat liturgicznych prezentowana w listopadzie 2022 roku w zabytkowym kościele z Nieboczów na terenie skansenu, skłoniło Muzeum do przygotowania specjalnej wystawy w Galerii na Piętrze. Od 15 czerwca w staranie zaaranżowanej, klimatycznej przestrzeni będziemy mogli podziwiać kolekcję strojów i przedmiotów liturgicznych.
Wystawa pod tytułem „Ad Altare. Dawne szaty liturgiczne ze zbiorów parafii górnośląskich” dostępna będzie do końca tego roku a towarzyszyć jej będą oprowadzenia kuratorskie oraz wykłady etnograficzne.
– Na wystawie w chorzowskim skansenie zaprezentowane zostaną m.in. ornaty, głównie tzw. rzymskie/skrzypcowe, kapy liturgiczne, dalmatyki, a także stuły, manipularze i welony kielichowe pochodzące z zasobów parafii na Górnym Śląsku oraz z kolekcji prywatnej. Nazwy te mogą w uszach laików brzmieć dość egzotycznie, na miejscu będziemy mogli się przekonać co się za nimi kryje – mówi Anna Kulczyk, kurator wystawy, kustosz muzealny MGPE.
Obiekty jakie znajdą się na wystawie pochodzą z końca z XIX w. oraz z I połowy XX wieku i były używane podczas mszy i nabożeństw sprawowanych przed reformami liturgicznymi po Soborze Watykańskim II. Poprzez wystawę twórcy chcą przybliżyć odbiorcom te ważne elementy towarzyszące każdej mszy świętej, które pomagają pogłębić przeżywanie chwil związanych z wiarą, a które obecnie są już rzadko używane.
– Szaty to także kolekcja bogatej symboliki chrześcijańskiej, która nie dla każdego jest w dzisiejszych czasach zrozumiała. Bogactwo i różnorodność przedmiotów stanowiących oprawę dawnej liturgii nie były celem samym w sobie ale miały przekaz teologiczny i w sposób najprostszy – poprzez obraz, kolor, symbol – niosły głęboką treść. Nasza wystawa ma te symbole na nowo ożywić i odczytać współczesnemu odbiorcy – mówi Anna Kulczyk
W specjalnie zaaranżowanej sali wystawienniczej zobaczymy haftowane złotą nicią kapy liturgiczne, bogate w symbolikę ornaty z wizerunkami Najświętszej Maryi Panny, poszczególnych świętych lub symboli eucharystycznych, zdobione złotymi galonami i frędzlami stuły oraz manipularze jak również wiele innych obiektów.
Szaty liturgiczne zaprezentowane na ekspozycji zostały pogrupowane kolorami. W celu wyjaśnienia zwiedzającym znaczenia poszczególnych barw szat liturgicznych oraz przybliżenia, w jakich okresach są używane zostały opracowane plansze opisujące poszczególne kolory. Ekspozycji towarzyszą także inne plansze opisujące poszczególne elementy stroju kapłana. Dawniej proces ubierania się kapłana w szaty liturgiczne był ściśle określony. Każdy element stroju ubierał on w wyznaczonej kolejności odmawiając przy tym stosowne modlitwy, z którymi możemy się zapoznać podczas zwiedzania wystawy.
Dopełnieniem ekspozycji będą grafiki pochodzące z mszału z końca XIX w. zaprezentowane w formie wydruków wielkoformatowych.
Szaty liturgiczne zgromadzone na wystawie pochodzą z: prywatnej kolekcji ks. Tomasza Brola, ze zbiorów parafii: Wszystkich Świętych w Gliwicach, św. Franciszka w Zabrzu, Najświętszego Serca Pana Jezusa w Zabrzu, św. Andrzeja w Zabrzu, św. Jacka w Bytomiu, a także ze zbiorów Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”.
Wystaw została objęta honorowym patronatem J.E. Biskupa Gliwickiego Sławomira Odera.
Ekspozycja planowana jest w okresie od czerwca do grudnia 2023 roku. Zwiedzanie dostępne dla grup z przewodnikiem oraz w ramach etnospacerów.
