Galeria Jednego Eksponatu | sierpień – wrzesień 2019 r.
W ramach cyklu dziewięciu wystaw zatytułowanych Jeden przedmiot, wiele opowieści co miesiąc prezentujemy jeden eksponat z kolekcji Muzeum. Na pozór to całkiem zwykłe przedmioty — używano ich do prostych, codziennych czynności. Dzisiaj bardzo często nie znamy ich przeznaczenia i nie zdajemy sobie sprawy, jak istotną częścią życia kiedyś były. W istocie są to przedmioty niezwykłe tak, jak niezwykłe wiążą się z nimi historie.
Aktualna wystawa cyklu prezentuje plisownicę. Jest to rodzaj żelazka, służącego do tworzenia plis (zagięć) na materiale.
Urządzenie o numerze inwentarzowym GPE-1652 składa się z podstawy ze stojakiem i dwuczęściowym uchwytem na karbowane wałki, rączki do podnoszenia górnej części uchwytu, nakrętki do regulacji docisku, pałąka (metalowej prostokątnej blaszki wygiętej w taki sposób, aby dociskała swoimi końcami krawędzie górnej części uchwytu), korbki mocowanej do dolnego wałka przechodzącego przez otwór w stojaku oraz ścisku, który pozwalał przytwierdzić urządzenie do stołu.
Podstawa i uchwyt na wałki są wykonane z żeliwa, natomiast wałki do karbowania z mosiądzu, który dobrze przewodzi ciepło. Do wałków wkładano dusze (w tym przypadku żeliwne pręty), które nagrzewano przez włożenie ich do pieca. Górną część urządzenia podnoszono, aby wsunąć materiał przeznaczony do plisowania. Pałąk na górze pozwalał na ustabilizowanie rączki. Za pomocą wałków wprowadzanych w ruch dzięki korbce wykonywano plisy na namoczonym w krochmalu materiale.
Plisownica została wykonana w 1875 roku przez manufakturę CROWN, która należała do spółki American Machine Company z Filadelfii. Firma miała w ofercie przedmioty odlewane z żeliwa, m.in. plisownice, żelazka na duszę, urządzenia do robienia lodów, kruszarki do lodu, obieraczki do ziemniaków. Mimo tego, że konstrukcje plisownic produkowanych przez poszczególne manufaktury niewiele się od siebie różniły, to każda z firm miała patent na wprowadzone przez siebie nowe rozwiązania.
Eksponat wraz z towarzyszącą mu ekspozycją można zobaczyć w Galerii Na Piętrze, w budynku głównym Muzeum, przy ulicy Parkowej 25 w Chorzowie.
Kontakt w sprawie wystawy: Wojciech Madeja, Paweł Roszak-Kwiatek: tel. 32 241 07 18, wew. 212.
Obecnie w Muzeum prezentujemy także dwie inne wystawy czasowe: Echa Powstań Śląskich w obrazach malarzy gołębiego serca z kolekcji „Barwy Śląska” Stanisława Gerarda Trefonia w „Galerii Na Parterze” budynku głównego oraz Smartfon w koronce – oblicza koronki klockowej w „Galerii Na Piętrze”.
