Szanowni Państwo, z ogromną przyjemnością prezentujemy laureatów konkursu na najpiękniejszy stroik świąteczny
Klasy I-III
Wyróżnienie: Maria Chmist
Klasy IV- VIII
Wyróżnienie: Piotr Przyłucki
Szkoły ponadpodstawowe
Wyróżnienie: Oliwia Ślezińska, Julia Folek
Serdecznie zapraszamy na zajęcia „Przygotowania do świąt Bożego Narodzenia”. Zanim w XIX wieku dotarł do Polski zwyczaj ubierania choinki w wielu domach wieszano podłaźniczki – gałązki, czubek świerku albo sosny, które dekorowano i wieszano pod sufitem. Dziś moda na „odwróconą choinkę” powraca. Często jest to ozdoba polecana do małych mieszkań oraz dla….miłośników kotów.
My zachęcamy najmłodszych wraz z rodzicami do samodzielnego wykonania podłaźniczki podczas muzealnych zajęć, na które zapraszamy 11 grudnia br.
Spotykamy się o godzinie 11.30 w sali wystawienniczej na parterze, gdzie czekać będą prowadzący.
Zajęcia praktyczne poprzedzimy opowieścią o dawnych Świętach, zwyczajach i wierzeniach, które im towarzyszyły, a także o symbolice choinki.
Liczba miejsc na zajęciach jest ograniczona i obowiązują wcześniejsze zapisy w Dziale Edukacji i Popularyzacji 32 241 07 18 wew. 204 e-mail: skorupska@muzeumgpe-chorzow.pl.
Koszt udziału w warsztatach to 15 złotych od osoby.
Na konkurs ogłoszony przez Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” nadesłano 24 prace, których tematyka miała się wiązać ze wspomnieniami górniczych tradycji oraz wydarzeniami dotyczącymi domu rodzinnego.
Ideą organizatorów było zainspirowanie młodego pokolenia do aktywnego słuchania tego, co mają do powiedzenia o życiu ich przodkowie a praca, którą mieli poświecić na zebranie materiałów i porządkowanie wspomnień uświadomić jak ważna jest Pamięć.
Poniżej prezentujemy listę zwycięzców i wyróżnionych:
Kategoria: klasy 4-6 szkoły podstawowej
1 Wiktoria Cieśla
2 Hanna Londwig
3 Manuel Zaremba
Wyróżnienie Mikołaj Mastalerz, Stanisław Bałdys, Oliwier Kaleja
Kategoria: klasy 7-8 szkoły podstawowej
1 Emilia Cofalik
2 Maksymilian Orzechowski
3 Julia Kiszka
Kategoria: szkoły ponadpodstawowe
1 Maciej Hudek
2 Franciszek Baranek
3 Julianna Lazar
Wyróżnienie Martyna Kwas
Laureaci konkursu etnograficzno-literackiego ‘Oczami naszych pradziadków” otrzymają nagrody podczas wydarzenia „Śląsko Wilijo” 18 grudnia.
Dofinansowano z budżetu państwa – ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Książka pt. „Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku)” jest opracowaniem poświęconym dawnym tekstom o charakterze porad i receptur, które autorka odnajdywała w trakcie ostatnich prac redakcyjnych nad poprzednią jej publikacją, a mianowicie Leksykonem dziedzictwa kulinarnego Śląska.
– Moim zamierzeniem, oprócz wymiaru praktycznego, było pokazanie, że znajdujące się w książce rozmaite rady mogą stanowić interesujące źródło informacji o życiu codziennym niegdysiejszych mieszkańców Śląska, przemianach w zakresie funkcjonowaniu gospodarstw domowych na przestrzeni ostatnich 150 lat. Współcześnie wszelkiego rodzaju rady (dotyczące zdrowia, urody, gotowania i wypieku ciast, spędzania czasu wolnego itp.) cieszą się nieustannie dużym zainteresowaniem wśród przedstawicieli różnych grup wiekowych, którzy szukają instrukcji (dziś głównie w Internecie), jak poradzić sobie w różnych życiowych sytuacjach – mówi prof. Dorota Świtała-Trybek.
W książce zawarto ponad 600 różnych porad dotyczących m.in. konserwowania żywności (nabiału, mięsa, wędlin itp.) i przechowywania zapasów na zimę (warzyw i owoców), prac porządkowych w domu i utrzymywania czystości za pomocą naturalnych środków czyszczących, walki ze szkodnikami (gryzoniami, owadami), sposobów leczenia, jak również pielęgnacji urody (od utrzymywania higieny osobistej na co dzień aż po różnorodne zabiegi upiększające na bazie własnoręcznie wyrabianych kosmetyków).
Książkę wzbogaca materiał ilustracyjny, w tym przede wszystkim fotografie wykonane przez Autorkę w 12 instytucjach muzealnych i paramuzealnych znajdujących się w województwie śląskim i opolskim.
– Jesteśmy w czołówce krajów Unii Europejskiej pod względem marnowania żywności zatem te często ponad stuletnie teksty w dobie intensywnej konsumpcji, tendencji do ciągłego gromadzenia przedmiotów stają się nad wyraz aktualne i dla wielu z nas mogą być inspiracją do zmiany stylu życia czy jak możemy przeczytać w książce – sposobu gospodarowania zgodnie z modną ideą zero waste. I choć, przy niektórych przedrukach warto byłoby dopisać „nie róbcie tego w domu albo zapytajcie lekarza” wiele prostych porad – zwłaszcza dotyczących zdrowego stylu życia obowiązuje do dziś o czym będą mogli się Państwo przekonać sięgając po to opracowanie – mówi Paulina Cius- Górska, p.o. dyrektora MGPE w Chorzowie.
Książka została wydana przez Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, nakład został już wyczerpany (stan na 8.12.2022).
Rozmowa z prof. Dorotą Świtałą-Trybek, autorką książki „Dobra rada złota warta, czyli porady dla śląskiej gospodyni (na materiale z XIX i pierwszej połowy XX wieku)”
– Skąd pomysł na poruszenie właśnie takie tematyki? Jak długo trwało zbieranie materiałów?
Pomysł na napisanie książki o tej tematyce pojawił się w trakcie ostatnich prac redakcyjnych nad inną moją publikacją, a mianowicie Leksykonem dziedzictwa kulinarnego Śląska (ukazał się we wrześniu 2021 roku nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Opolskiego). Wspomniany powyżej Leksykon, opracowany wespół z językoznawczynią Lidią Przymuszałą, jest efektem wieloletnich badań terenowych, jak i prowadzonych kwerend archiwalnych różnych źródeł historycznych, etnograficznych i folklorystycznych, w tym także kalendarzy i prasy codziennej z XIX i początku XX wieku. Pomyślałam wówczas, że zgromadzony przy okazji „poradnikowy materiał”, liczący już wtedy kilkaset przykładów (zapisywany przeze mnie w osobnym folderze), warto jeszcze uzupełnić o inne „stare” przykłady porad, następnie opracować i wydać. Moim zamierzeniem, oprócz wymiaru praktycznego, było pokazanie, że znajdujące się w książce rozmaite rady mogą stanowić interesujące źródło informacji o życiu codziennym niegdysiejszych mieszkańców Śląska, przemianach w zakresie funkcjonowaniu gospodarstw domowych na przestrzeni ostatnich 150 lat. Współcześnie wszelkiego rodzaju rady (dotyczące zdrowia, urody, gotowania i wypieku ciast, spędzania czasu wolnego itp.) cieszą się nieustannie dużym zainteresowaniem wśród przedstawicieli różnych grup wiekowych, którzy szukają instrukcji (dziś głównie w Internecie), jak poradzić sobie w różnych życiowych sytuacjach.
– Czy są przepisy, które można wykorzystać współcześnie w życiu codziennym?
Rady zamieszczone w książce są różne. Dotyczą rozmaitych aspektów życia człowieka. Duża ich część poświęcona została kulinariom: jak dawniej rozpoznawano, czy artykuły żywnościowe nabywane w sklepie lub na bazarze nie zostały sfałszowane, albo jak je konserwowano i przechowywano, kiedy w mieszkaniach nie było jeszcze na wyposażeniu lodówek. Są też rady odnoszące się do prac porządkowych w domu, leczenia rozmaitych przypadłości (np. kaszlu, kataru, bólu głowy, zębów), również pielęgnacji ciała. Część z zaprezentowanych porad z powodzeniem stosowanych jest współcześnie, jak np. sok z cytryny w celu pozbycia się przebarwień na rękach po obieraniu warzyw i owoców; przyrządzanie syropu z cebuli na kaszel przy przeziębieniu. Koniecznie trzeba jednak podkreślić, że niektóre porady ze względu na użycie rozmaitych środków chemicznych (np. kwasu solnego), także budzący niepokój sposób wykonywania danej czynności, jak i rozwój wiedzy medycznej (która neguje wcześniejsze metody terapii uznając je jednoznacznie za zagrażające zdrowiu) mogą być potencjalnie nieobojętne i przynieść więcej szkody niż pożytku, dlatego należy je traktować przede wszystkim jako ciekawostkę.
Wiele dawnych porad, co warto podkreślić, podejmuje temat zdrowego trybu życia. Już wtedy uczulano czytelników, że to, co i jak spożywają, ile czasu poświęcają na sen, jak spędzają czas wolny po pracy, ma bezpośredni wpływ na ich zdrowie. Dzisiaj, kiedy tyle mówi się o chorobach cywilizacyjnych dotykających ludzi (stres, przepracowanie, złe odżywianie się, brak ruchu), wskazówki te są nad wyraz aktualne.
Koniecznie trzeba też wspomnieć o idei zero waste, która w ostatnich kilku latach zyskuje coraz większą popularność. Okazuje się, że jej zasady obowiązywały już dużo wcześniej, co znalazło wyraz w licznie zamieszczonych poradach dotyczących przyrządzania posiłków, dbałości o sprzęty kuchenne, meble, odzież, aby mogły one jak najdłużej służyć.
Dla mnie, interesującej się tradycjami kulinarnymi, ale także osoby lubiącej gotować i piec, najbardziej zaintrygowały porady związane z jedzeniem. Spróbowałam kilka przepisów, między inny na przygotowanie sosu chrzanowego do mięsa. Muszę przyznać, że sos wyszedł bardzo dobry.
– Czy powstaje kolejna publikacja? O czym będzie?
Od prawie trzydziestu lat prowadzę badania dotyczące materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska, co znalazło wyraz w publikacjach (monografiach i artykułach) na temat świętowania odpustów parafialnych, spędzania czasu wolnego, dawnych gier oraz zabaw dziecięcych, religijności i pobożności ludowej, kultury górniczej, a w ostatnich kilku latach pożywienia i pokarmów, czego zwieńczeniem jest jedyny w kraju tematyczny leksykon kultury kulinarnej regionu łączący aspekt lingwistyczny i kulturoznawczy. Górny Śląsk wciąż stanowi interesujący obszar naukowych eksploracji, a wiele zagadnień czeka jeszcze na opracowanie. Obecnie powstaje kolejna publikacja poświęcona dziedzictwu kulinarnemu, nie chcę jednak zdradzać szczegółów.
Serdecznie zapraszamy na spotkanie z bajką „Dwie Siostry”. Wraz z wędrownym kuglarzem nasi najmłodsi goście odwiedzą baśniowy świat dawnych śląskich legend. Poznając historie dwóch sióstr – Anusi i Francki – przekonają się, czy warto być dobrym dla innych, i czy pracowitość i skromność popłaca.
Zapraszamy dzieci na przedstawienie z morałem, w czasie którego będą się przeplatały elementy teatru lalek, cyrku oraz muzyki granej na żywo. „Dwie siostry” zobrazują życie na dawnej wsi i trudy związane z ówczesnymi podróżami.
Bajkowe spotkanie odbedzie się w niedzielę 4 grudnia o godzinie 11.30 w sali wystawowej na piętrze budynku głównego skansenu. Bilety w cenie 15 zł do nabycia w kasie muzeum i online.
25 listopada została otwarta nowa wystawa, której bohaterami są niezwykłe zabytki – dziecięce zabawki pochodzące z czasów przedwojennych oraz lat 50-60 ubiegłego wieku. Wydarzenie zainaugurowała IX edycja sesji konserwatorskiej „Czar dzieciństwa – konserwacja zabawek i sprzętów dla dzieci”, przedstawiająca historię wyjątkowych eksponatów poddanych renowacji.
– Spotkanie w ramach sesji obejmuje cykl wystąpień dotyczących prac nad tymi niezwykłymi przedmiotami. Przedstawicielki Muzeum “Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” opowiedzą o trzech wózkach z czego jeden jest typową zabawką z lat 50. ubiegłego wieku, dwa pozostałe to wyjątkowe pojazdy z lat 30. i 60. XX wieku. Zaproszeni prelegenci przedstawią historię eksponatów z zasobów swoich placówek oraz sposoby ich prezentacji w przestrzeniach muzeów. Wszystkich odwiedzających skansen zapraszamy do Galerii na Piętrze, gdzie czeka sentymentalna podróż do świata dzieciństwa, wśród starych fotografii oraz przedmiotów, które dawały najmłodszym radość i towarzyszyły w odkrywaniu świata – informuje Paulina Cius-Górska p.o. dyrektora MGPE w Chorzowie.
W niezwykłej aranżacji znajdą się eksponaty z zasobów Muzeum, niedostępne na co dzień dla odwiedzających. Konik na biegunach, klocki, sklepik oraz inne zabawki pokazane w towarzystwie zdjęć sprzed lat, będą również doskonałą lekcją historii dla młodych odbiorców, natomiast starsi z pewnością powrócą wspomnieniami do czasów radosnej beztroskiej zabawy.
– Obecnie dawne zabawki i wózki stają się przedmiotami kolekcjonerskimi. Coraz częściej trafiają też do zbiorów muzealnych, nierzadko w bardzo złym stanie zachowania. Wymagają specjalistycznej wiedzy z wielu dziedzin i skomplikowanych zabiegów. Podczas renowacji muzealnych eksponatów zróżnicowano stopnie ingerencji konserwatorskiej, o czym będziemy informować zarówno podczas sesji, jak i w ramach wystawy na specjalnych tablicach, gdzie oglądający będą mogli zapoznać się z wyglądem “przed” i “po”, by móc porównać efekty pracy – wyjaśnia Barbara Klajmon, kierownik Działu Obiektów i Zabytków Ruchomych odpowiedzialna za wystawę.
Warto podkreślić, że organizatorzy imprezy zaplanowali szereg działań edukacyjnych, towarzyszących prezentacji efektów prac konserwatorskich, trwających od marca tego roku czyli ponad osiem miesięcy. W przystępny sposób zostaną one zaprezentowane na planszach informacyjnych, dzięki czemu odwiedzający będą mieli okazję porównać skalę zniszczenia i docenić finalny wygląd. Wystawie towarzyszyć będą warsztaty dla rodzin z dziećmi inspirowane ekspozycją. Pierwsze startują 28 listopada o godz. 17.00 a ich motywem przewodnim będą pacynkowe misie, które dzieci wraz z opiekunami będą mogły stworzyć z gotowych komponentów.
Zapisy na warsztaty “Pacynkowe Misie” w Dziale Edukacji i Popularyzacji – telefonicznie 32 241 07 18 wew. 204 ☎ lub mailowo skorupska@muzeumgpe-chorzow.pl
Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” z przyjemnością zaprasza na listopadowe warsztaty w skansenie:
Jeśli chcecie dowiedzieć się jak dawniej wyglądały andrzejki i jakie wróżby im towarzyszyły, to koniecznie odwiedźcie nasze Muzeum 27 listopada (niedziela) o godzinie 11.30 i weźcie udział w zajęciach związanych z tym magicznym świętem. W pierwszej części zajęć uczestnicy dowiedzą się, jak dawniej wyglądała jesień na wsi. Posłuchają o dawnych pracach polowych i zajęciach wykonywanych podczas długich, jesiennych wieczorów (darciu pierza, łuskaniu grochu oraz przędzeniu lnu), które były okazją do spotkań towarzyskich i zalotów. Poznają też dawne wróżby i święta z nimi związane (Katarzynki dla kawalerów i Andrzejki dla panien).
Drugą część spotkania poświęcimy wspólnej zabawie. Uczestnicy zostaną podzieleni na podgrupy, w których na zmianę będą wróżyć z wosku, obierek z jabłka, kubeczków czy losując igłą imię wybranki/wybranka.
Koszt udziału w wydarzeniu: 15 zł od osoby.
Chęć uczestnictwa należy zgłosić w Dziale Edukacji i Popularyzacji – telefonicznie 32 241 07 18 wew. 204 lub mailowo skorupska(at)muzeumgpe-chorzow.pl.
28 listopada (poniedziałek) zapraszamy dzieci wraz z opiekunami na warsztaty rodzinne „Pacynkowe misie”, które odbędą się o godzinie 17.00 w naszym Muzeum. Warsztaty towarzyszą wystawie „Czar dzieciństwa – konserwacja zabawek i sprzętów dla dzieci”.
Podczas zajęć uczestnicy z gotowych, wyciętych wcześniej bawełnianych form samodzielnie komponują swoją przytulankę nadając jej indywidualny charakter – ręcznie doszyją jej elementy wycięte z kolorowych filców: oczka, noski, uszka, buźki, ogonki, łapki, a następnie zszywają po obwodzie, pozostawiając otwór od dołu.
Czas trwania warsztatów: 2h.
Koszt udziału w wydarzeniu: 29 zł (uczestnik + dwóch opiekunów).
UWAGA: ze względów organizacyjnych liczba miejsc jest ograniczona! Chęć uczestnictwa należy zgłosić w Dziale Edukacji i Popularyzacji – telefonicznie 32 241 07 18 wew. 204 lub mailowo skorupska(at)muzeumgpe-chorzow.pl.
Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” ma zaszczyt zaprosić do udziału w kolejnej – IX już – edycji sesji konserwatorskiej, tym razem poświęconej problematyce konserwacji zabawek i sprzętów przeznaczonych dla dzieci. Muzeum pragnie osnuć narrację sesji wokół efektów konserwacji własnych zabytków – wózków dziecięcych i wózka dla lalek oraz pokazać fragment swojej kolekcji zabawek.
Te skomplikowane przedmioty zabudowane z wielu materiałów stanowią wbrew pozorom niemałe wyzwanie konserwatorskie. Łączą problematykę konserwacji metalu, w tym elementów niklowanych, wikliny, drewna polichromowanego, skór, tkanin, materiałów sztucznych. W trakcie sesji chcielibyśmy jednak poruszyć nie tylko problemy dotyczące konserwacji zabawek. Interesują nas także zagadnienia związane z gromadzeniem, przechowywaniem, katalogowaniem i eksponowaniem takich kolekcji.
Mamy nadzieję, że tegoroczna sesja konserwatorska stanie się przyczynkiem do interdyscyplinarnej wymiany doświadczeń związanych zarówno z konserwacją i ochroną muzealnych eksponatów, jak też popularyzacją wiedzy na temat takich zabytków.
Termin spotkania: 25 listopada 2022 r.
Komitet organizacyjny:
dr Agnieszka Przybyła-Dumin
dr Przemysław Nocuń
mgr Barbara Klajmon
mgr Damian Adamczak
mgr Paulina Chyłka-Księżarek
Małgorzata Książek
W związku z organizacją Wojewódzkich Obchodów Dnia Niepodległości na Stadionie Śląskim 11 listopada zmianie ulega organizacja ruchu w Parku Śląskim:
Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” zaprasza do zanurzenia się w świat dawnych śląskich wierzeń. Przejmujące historie, specjalna sceneria oraz wielki finał w wiejskiej chałupie zielarki dostarczą zwiedzającym wyjątkowych emocji i przygodę, którą będą mogli odczuć wszystkimi zmysłami.
— Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami sezon jesienno-zimowy to sporo nowości i propozycji na spędzenie wolnego czasu właśnie u nas. Bywalcy Nocy Muzeów w skansenie często dopytywali o podobne atrakcje, postanowiliśmy zatem zaprosić wszystkich głodnych wrażeń w sobotę 26 listopada i 10 grudnia na wieczorne bajanie – informuje Paulina Cius-Górska p.o. dyrektora MGPE.
10 grudnia zaplanowano dwa spotkania o godzinie 16.00 i 16.45. Przy kasach muzeum na gości czekać będzie przewodnik, który przy świetle lampionów zaprosi na spacer przez ciemności chorzowskiego skansenu (można również zabrać ze sobą własną latarkę bądź czołówkę). Celem tej niezwykłej podróży jest chałupa zielarki, którą zamieszkują śląskie demony. Na gości czekać będzie gawędziarz, który opowie o duchach i strachach zamieszkujący nie tylko dawną wieś. Warto zaznaczyć, że nie zabraknie efektów specjalnych, wzmacniających wyobraźnię zwiedzających. Wspólna wyprawa zakończy się wizytą w karczmie u Brożka, która ugości uczestników rozgrzewającą herbatą.
26 listopada uczestnicy wydarzenia spotkają się z Zofią Przeliorz z Żor-Osin, autorką książki „Dusza starego domu”, która opowie o utopkach, fojermonach i innych zjawach zaś 10 grudnia opowieści będzie snuł Edward Jon z Rudy Śląskiej-Orzegowa, którego książka „Tu się wszysko zaczło” ukaże się niebawem.
►UWAGA◄ Ze względów organizacyjnych liczba miejsc jest ograniczona. Aby wziąć udział w spotkaniu:
• 26 listopada z Zofią Przeliorz należy do czwartku tj. 24 listopada do godziny 15.00 zakupić online bilet w cenie 20 zł (obejmuje wstęp i pamiątkową przypinkę ze straszkiem) (Uwaga: spotkanie wyprzedane)
• 10 grudnia z Edwardem Jonem należy zakupić online bilet w cenie 20 zł – obejmuje wstęp i pamiątkową przypinkę ze straszkiem. (Uwaga: Kiedy pula biletów się wyczerpie nie będzie możliwości dodania kolejnych miejsc)
