Category: Bez kategorii

Zapraszamy miłośników przyrody na niezwykłe spotkanie z pszczelarzem – Henrykiem Działo – w najbliższą niedzielę 14 kwietnia o 12.00. Tematem wiodącym pierwszego w tym sezonie spotkania będą owady zapylające i ich rola w przyrodzie. Na zakończenie uczestnicy stworzą własny domek dla pszczół.

Spacer ten będzie nie tylko okazją do odprężenia się na łonie natury, ale również doskonałą okazją do zgłębienia wiedzy na temat niezwykle istotnych dla ekosystemu zapylaczy.

Zapylacze, w tym przede wszystkim pszczoły, stanowią niezastąpioną część naszego ekosystemu – to one są odpowiedzialne za zapylanie roślin, dzięki czemu otrzymujemy owoce, warzywa oraz nasiona. W świecie owadów każda pora roku ma swoje znaczenie. Wiosną zapylacze rozpoczynają intensywną pracę, zapylając kwiaty roślin, które właśnie rozpoczynają swój cykl życia. W Polsce występuje wiele gatunków zapylaczy, w tym pszczół miodnych, dzikich i samotnic. Pszczoły miodne są najbardziej znane i hodowane przez ludzi ze względu na ich rolę w produkcji miodu, ale równie ważne są także dzikie pszczoły oraz samotnice, które również pełnią kluczową rolę w zapylaniu roślin. Etnospacer z pszczelarzem będzie wyjątkową okazją by bliżej poznać tajemniczy świat pszczół  oraz dowiedzieć się jak można pomóc zapylaczom w ich codziennej pracy.

Pszczelarz przewodnik opowie tym jak stworzyć i prowadzić ogród przyjazny zapylaczom, poradzi jakie rośliny miododajne sadzić w ogrodach i na balkonach, dlaczego należy unikać stosowania pestycydów i innych środków chemicznych, które są szkodliwe dla owadów oraz dlaczego warto budować domy dla zapylaczy, które stanowią bezpieczne schronienie dla pszczół i innych owadów.

Na zakończenie spaceru i prelekcji uczestnicy wezmą udział w warsztatach budowania domków dla pszczół. Pod okiem eksperta uczestnicy na bazie przygotowanych konstrukcji będą budować budki dla pszczół, następnie będzie okazja by ozdobić swój domek malując własną konstrukcję, tak by przyciągała wzrok ludzi i owadów.

Dołącz do naszego spaceru przyrodniczego, aby dowiedzieć się więcej o fascynującym świecie zapylaczy i jak możemy wspierać ich populacje. Wspólnie możemy przyczynić się do ochrony przyrody i zachowania bioróżnorodności.

Bilety dostępne online – koszt udziału w zajęciach 40 zł (1 dziecko + 1 opiekun).

7 kwietnia wracamy ze spacerem ornitologicznym. Tym razem na wędrówki śladami ptaków zapraszamy dwie grupy – o godzinie 8.00 grupę osób dorosłych i o 11.00 grupę dla rodzin.

Kwietniowy spacer ornitologiczny z pewnością będzie fascynującym doświadczeniem, ponieważ to miesiąc intensywnego życia ptaków. Wiele gatunków ptaków rozpoczyna okres lęgowy lub przygotowuje się do niego. Ptaki powracają z migracji, szukając odpowiednich miejsc do gniazdowania i poszukują partnerów. To czas intensywnych śpiewów i rytuałów godowych – można więc usłyszeć różnorodne dźwięki i melodyjne śpiewy, co sprawia, że spacer staje się dźwiękowym doświadczeniem. W kwietniu można także zaobserwować ptaki w trakcie budowy gniazd i składania jaj –  będzie więc okazja by obserwować te procesy i poznać zachowania lęgowe różnych gatunków.

Podczas spaceru warto mieć ze sobą lornetkę lub aparat fotograficzny, aby lepiej obserwować ptaki i utrwalać te chwile. Pamiętajmy przy tym o szacunku dla środowiska naturalnego i ptaków, aby nie zakłócać ich życia podczas obserwacji.

Już 7 kwietnia (w niedzielę) zaprosimy Was na dwa spacery ornitologiczne! Pierwszy odbędzie się o godzinie 8.00 rano i jest dedykowany dorosłym natomiast drugi, dedykowany rodzinom rozpocznie się o godzinie 11.00 i będzie zakończony warsztatami tworzenia kartek z motywami ptasimi.

Spacer poprowadzi Katarzyna Skowrońska-Ochmann, członkini Górnośląskiego Koła Ornitologicznego, edukatorka w Śląskim Ogrodzie Botanicznym w Radzionkowie, a także przewodniczka po zabytkowym Nikiszowcu.

Cena biletu: 25 zł

Jeden bilet na jedną osobę.

Etnospacer ornitologiczny DLA DOROSŁYCH 8:00 7.04.24r.

Etnospacer ornitologiczny DLA DZIECI 11:00 7.04.24r.

Szanowni Państwo, informujemy, że w okresie wielkanocnym pracujemy w następujących godzinach:

w Wielką Sobotę (30.03) Muzeum będzie otwarte od 10.00 do 13.00

w Niedzielę Wielkanocną (31.03) skansen będzie nieczynny

w Poniedziałek Wielkanocy (1.04) będzie otwarte od 10.00 do 16.00 (wstęp do godziny 15.00). W ten dzień obowiązują spacerowe bilety wstępu.

Zgodnie z zarządzeniem dyrektora w związku z tym że dzień wolny od pracy (1 kwietnia) przypada w poniedziałek w jego miejsce ustala się dzień nieodpłatnego wstępu do Muzeum we wtorek tego samego tygodnia (2 kwietnia) – obiekty zamknięte, zwiedzanie spacerowe.

Jeśli lubicie słuchać mrożących krew w żyłach historii, poznawać tajemnicze, do dzisiejszego dnia nierozwiązane sprawy kryminalne, to nie może Was zabraknąć 10 kwietnia (środa), o godzinie 17.00 w chorzowskim skansenie. W ten dzień zaprosimy Was na pierwsze spotkanie z cyklu  „Historyje spod strzechy”, a tematem, który poruszymy będzie „Życie od podwórka. O przestępcach, ich ofiarach oraz o wymiarze sprawiedliwości na wsi pogranicza śląsko-małopolskiego w XIX i XX wieku”  (tylko dla ludzi o mocnych nerwach).

Środowe spotkanie otwiera cykl opowieści o życiu codziennym w XIX i XX wieku na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim oraz na innych terenach tworzących dzisiejsze województwo śląskie. Począwszy od kwietnia, co miesiąc, prof. UŚ Lech Krzyżanowski podejmować będzie różne wątki współtworzące wielobarwną paletę życia społecznego tutejszych mieszkańców

Kolejnymi tematami, na które już teraz zapraszamy będą:

• Ulotne piękno drewnianych świątyń. Rozważania na kanwie burzliwych dziejów XVI-wiecznego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Komorowicach

• Wilamowianie czyli opowieść o sąsiadach mówiących w niezrozumiałym języku

• Farorz, pleban, ksiądz-dobrodziej. O trudnej sztuce porozumiewania się wiernych i proboszcza w XIX-wiecznych parafiach diecezji wrocławskiej i krakowskiej

• Ostatni Ślązak w Berezie. Franciszka Klimy bolesne zmagania z Polską i o Polskę

• Niepotrzebne/Niezbędne. Kobieta wiejska na Śląsku, w Małopolsce i w Zagłębiu Dąbrowskim. Marzenia-aspiracje-rzeczywistość

 „Historyje spod strzechy” dedykujemy osobom dorosłym. Wstęp na pierwsze spotkanie jest bezpłatny.

Serdecznie zapraszamy wszystkich młodych artystów do udziału w konkursie plastycznym „Na najpiękniejsze jajko wielkanocne”.

Konkurs skierowany jest do indywidualnych uczestników – uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych.

Celem konkursu jest poznanie i zachowanie wybranych elementów plastyki obrzędowej świąt Wielkanocy oraz najciekawszych tradycji związanych z obchodami świąt wielkanocnych w kulturze polskiej, poznanie wybranych elementów dziedzictwa kulturowego regionu, rozwój inwencji twórczej w zakresie prac plastycznych nawiązujących do wzorów regionalnych, rozwój wrażliwości estetycznej uczestników i ich umiejętności plastycznych.

Zadaniem uczestników będzie wykonanie pracy plastycznej, wykonanej w dowolnym stylu i może mieć dowolny kształt, przy czym jego wymiar w żadnej z płaszczyzn nie może przekroczyć 30 cm. Praca może być wykonana z dowolnych materiałów, mile widziane nawiązania do charakterystycznych form zdobnictwa regionalnego, przy czym nie jest to warunek niezbędny.

Jeden Uczestnik może nadesłać tylko jedną pracę konkursową.

Prace oceniane będą w trzech kategoriach wiekowych:

klasy 1-4 szkoły podstawowej,

klasy 5-8 szkoły podstawowej,

szkoły ponadpodstawowe

Prace wraz z formularzem zgłoszeniowym należy dostarczyć pocztą lub osobiście do Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, ul. Parkowa 25, Chorzów, do 10 kwietnia 2025 roku do godziny 23:59.

Wyłonienie i ogłoszenie Laureatów nastąpi do 11 kwietnia 2025 roku. W konkursie przewidziano nagrody rzeczowe, które zostaną wręczone 13 kwietnia podczas wydarzenia „Wielkanoc na Śląsku”. W przypadku nieobecności laureata lub osoby wyróżnionej na wydarzeniu, nagroda zostanie przesłana pocztą.

Wyniki konkursu zwierające imiona i nazwiska autorów nagrodzonych prac zostaną podane na stronie internetowej Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny  w Chorzowie” (www.muzeumgpe-chorzow.pl) oraz profilu facebook organizatora.

Regulamin-konkursu-na-najpiękniejsze jajko wielkanocne_2025

27 marca do Sekretariatu Konwencji UNESCO 2003 w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego wpłynął wniosek o wpisanie Barbórki i tradycji górniczych na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości prowadzoną przez UNESCO. Nasze muzeum ma również swój udział w tym sukcesie bowiem autorką wielonarodowego wniosku jest dr Beata Piecha-van Schagen – pracownik naukowy Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”.

W pracach nad wnioskiem brały udział grupy górnicze z Polski, Austrii i Luksemburga. Są to górnicy węgla kamiennego z Górnego Śląska i Wałbrzycha, górnicy soli z Bochni i Wieliczki, potomkowie górników rud z Tarnowskich Gór i górnicze orkiestry dęte z Górnego Śląska, górnicy rud metali, węgla i magnezytu z Karyntii (Bad Bleiberg) i Styrii, górnicy rud żelaza, miedzi i łupków z Luksemburga (z regionu Minett, Haut-Martelange i Stolzembourg).

We wniosku czytamy m.in.:

„Uroczystość św. Barbary, patronki górników, przypada 4 grudnia. Coroczne obchody obejmują uroczystości religijne i świeckie dla górników i oraz społeczności lokalnych w miejscowościach górniczych i pogórniczych.

Górnicy noszą uroczyste mundury lub stroje robocze i organizują publiczne przemarsze przez miejsca, w których pracują, wraz z przedstawicielami społeczności, stowarzyszeń, władz lokalnych. Parady są często prowadzone przez górnicze orkiestry dęte. Wizerunki świętej Barbary, które można znaleźć w kopalniach, kościołach, a także w pobliżu miast i wsi w formie pomników, są odwiedzane przez praktykujących i dekorowane kwiatami.

Popołudniami i wieczorami od połowy listopada do początku grudnia odbywają się karczmy i biesiady. Górnicy i wszyscy zainteresowani spotykają się, aby cieszyć się górniczą muzyką, śpiewem i tańcem podczas tradycyjnego posiłku z piwem i alkoholem. Podczas tych wydarzeń uczestnicy w wielu miejscach wykonują „skok przez skórę”.

Uroczystości uzupełnia muzyka górnicza grana od wschodu słońca do wieczornych występów.

Kultura górnicza obejmuje również socjolekt służący do komunikowania się podczas pracy oraz wyrażania więzi międzyludzkich i emocji. Jego najczęstszym przejawem są pozdrowienia używane w każdym kraju: „Szczęść Boże!”, „Glück Auf!”, „Gléck Op!”. Powszechność socjolektu przyczyniła się do powstania folkloru słowno-muzycznego. Tworzenie nowych pieśni i modyfikacja istniejących są częścią codziennych i świątecznych tradycji”.

Depozytariusze wskazali także we wniosku, że Barbórka i tradycje górnicze „mają dziś ogromne znaczenie dla tożsamości, szczególnie dla społeczności na terenach pogórniczych. W obliczu zaniku materialnego górniczego dziedzictwa kulturowego, niematerialne dziedzictwo górnicze jest głównym narzędziem utrzymania tożsamości przodków, których praca ukształtowała środowisko, w którym żyją dziś depozytariusze. W obliczu nieuniknionych zmian gospodarczych trwałość niematerialnego dziedzictwa górniczego zależy od siły jego depozytariuszy”.

Prace nad wnioskiem wielonarodowym rozpoczęło Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu w 2019 roku, natomiast od 2022 roku prace z ramienia Departamentu Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego koordynowała Radca Ministra ds. UNESCO Joanna Cicha-Kuczyńska, natomiast wniosek opracowała dr Beata Piecha-van Schagen z Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”.

Spodziewany wpis na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości nastąpi podczas sesji Komitetu Międzyrządowego ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w grudniu 2025.

Tradycyjnie czyli jak? Jeśli chcecie dowiedzieć się jakie zwyczaje i obrzędy towarzyszyły dawnej Wielkanocy, koniecznie wybierzcie się do chorzowskiego skansenu 24 marca. Imprezie towarzyszyć będzie jarmark wielkanocny, pochód prowadzony przez Dygającą Kapelę oraz warsztaty.

Podczas Wielkanocy na Śląsku czekać na was będą warsztaty tworzenia palm, zdobienia jajek, poszukiwania zajączka, dawne zabawy oraz jarmark z gastronomią i rzemiosłem.

Imprezę otworzy tradycyjne szukanie zajączka przez najmłodszym gości skansenu. Na terenie ekspozycji zostaną ukryte figurki, które dzieci muszą zebrać by wymienić je na drobne nagrody. Nie zabraknie także konkurencji ruchowych – wybraliśmy dla Was slalom z jakiem na łyżce oraz kulanie jaja, które jest jedną z najstarszych zabaw wielkanocnych na Śląsku. Kulanie jajek do ducki czyli dołka polegało na toczeniu jajek z górki po ziemi lub deseczce w kierunku wykopanego dołka. Ten który trafił –  wygrywał i zabierał pozostałe jajka, którymi się bawiono. W innej wersji wygrywał ten, którego jajko stoczyło się  najdalej lub najszybciej dotarło do mety. Zabawy te przygotują edukatorzy na łące między karczmą a zagrodą sołtysa.

W tym samym miejscu stanie także namiot plenerowy, w którym prowadzone będą rodzinne warsztaty wykonywania tradycyjnych palm wielkanocnych. Na uczestników czekały będą materiały – zielone gałązki, bibuła i wstążki, z których będzie można wykonać symbol niedzieli palmowej. Palmy wykonane przez gości skansenu wezmą udział w konkursie z nagrodami gdzie oceniana będzie zarówno estetyka jak i własna inwencja oraz kreatywność.

Zaopatrzeni w palmy goście Wielkanocy na Śląsku udadzą się w procesji z Jezuskiem Palmowym –na mszę świętą z poświęceniem palm i wody. Po nabożeństwie  uczestnicy mszy jak i wszyscy pozostali chętni wyruszą spod kościoła korowodem po skansenie, w trakcie którego będą odtwarzane zwyczaje związane z Niedzielą Palmową oraz Wielkim Tygodniem. Prowadzący przygotowali również opowieści o dawnych wierzeniach i rytuałach towarzyszących mieszkańcom dawnej wsi w tym świątecznym czasie. Dowiemy się m.in. skąd wziął się zwyczaj tworzenia palm i umieszczania ich w odrzwiach, jakie czynności zapewniające urodzaj  wykonywano w polu w okresie wielkanocnym oraz czym było palenie żuru. Metą korowodu wielkanocnego będzie scena, na której rozstrzygnięty zostanie konkurs na najpiękniejszą palmę wielkanocną przygotowaną przez uczestników imprezy oraz występ Dygającej Kapeli z repertuarem pieści wielkopostnych i wielkanocnych oraz przyśpiewek na powitanie wiosny.

Święta Wielkiej Nocy nie mogą obejść się bez pisanek czyli zdobionych jajek. Zwyczaj ten znany jest w wielu kulturach a jajko symbolizuje odradzającego się życia i płodności. Na Śląsku zdobione jajka nazywa się kroszonkami a najstarszym sposobem ich dekoracji jest metoda batikowa polegającą na nakładaniu wosku i farbowaniu. Na chętnych przygotowane będą warsztaty zdobienia jajek tą metodą, zaś w spichlerzu z Wojkowic z pomocą opiekunów będzie można stworzyć własną palmę lub ozdobę świąteczną.

Na spragnionych świątecznych smakołyków czekają Panie z Kół Gospodyń Wiejskich z Przyszowic i Rajczy oraz Koła Gospodyń Miejskich ze Stolarzowic. Nie zabraknie także rękodzielników, twórców ludowych, wytwórców produktów regionalnych, przedstawicieli gastronomii serwujących potrawy regionalne – wszystko to by poczuć klimat wielkanocnych świąt.

Wielkanoc na Śląsku 24 marca 2024

Godziny: 12.00 – 16.30

Bilety w cenie: 20 zł normalny, 12 zł ulgowy.

Bilety dostępne również online 

Program wydarzenia

Wielkanoc na Śląsku 24.03.2024

12.00 – rozpoczęcie imprez – Marek Szołtysek

12.15 – konkurs dla dzieci „szukanie zajączka wielkanocnego”

12.40 – ogłoszenie wyników konkursu „szukanie zajączka wielkanocnego”

13.00 – ogłoszenie wyników konkursu „na najpiękniejsze jajko”

13.25 – procesja z Jezuskiem – omówienie zwyczaju

13.40 – przejście z procesją i palmami do kościoła

14.00 – msza św. z poświęceniem palm oraz wody

14.50 – wymarsz barwną procesją z palmami

16.00 – wyniki konkursu na najpiękniejszą palmę

16.15 – występ „Dygającej Kapeli” w kościele z Bobrka

Chałupa ze Strzemieszyc – Koło Gospodyń Wiejskich „Pradlanki”

Spichlerz z Wojkowic

– warsztaty wykonywania palm wielkanocnych i ozdób wielkanocnych

Chałupa ze Zborowskiego

– zdobienia jajek metodą batiku

– warsztaty świąteczne dla najmłodszych

Łąka przy chałupie Sołtysa (w razie niepogody stodoła w zagrodzie z Panewnik)

– Zabawy wielkanocne – kulanie jajka, slalom z jajkiem

Namiot na łące przy chałupie Sołtysa – wykonywanie palm wielkanocnych na konkurs

Szanowni Państwo, z ogromną przyjemnością prezentujemy laureatów konkursu na najpiękniejsze jajko wielkanocne.

Nagrody przyznane zostały w trzech kategoriach wiekowych:

klasy 1-4 szkoły podstawowej:

I miejsce – Weronika Matonia

II miejsce – Małgorzata Olecha

III miejsce – Agata Lubczyńska

klasy 5-8 szkoły podstawowej:

I miejsce – Karolina Kolarska

II miejsce – Liliana Fujak

III miejsce – Monika Liziniewicz

szkoły ponadpodstawowe:

I miejsce – Wiktoria Pańta

II miejsce – Patrycja Wolny

III miejsce – Patryk Pander

Laureaci będą mogli odebrać nagrody podczas wydarzenia „Wielkanoc na Śląsku” – planowane wręczenie nagród ok. godziny  13.00 na scenie plenerowej skansenu.

W przypadku nieobecności Laureata nagroda zostanie przesłana pocztą.

„Precz zimo zła!” – to hasło ponownie rozbrzmi 23 marca w Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” podczas wyjątkowego wydarzenia nawiązującego do dawnych obrzędów przedwiosennych.

Zwyczaj topienia lub palenia marzanny, symbolizującej zimę, zło i śmierć, był niegdyś szeroko praktykowany na wsiach. Towarzyszył mu radosny orszak niosący goik – zielone drzewko oznaczające nadejście wiosny i odrodzenie przyrody.

Podczas wydarzenia „Marzanna i Goik” uczestnicy:

 – wykonają własnoręcznie marzannę i goik,
– nauczą się tradycyjnej piosenki powitalnej dla wiosny,
– przejdą barwnym korowodem przez skansen, aby spalić marzannę,
– udekorują zagrodę sołtysa goikiem,
– poznają dawne zwyczaje związane z pożegnaniem zimy.

Podczas wydarzenia nie zabraknie także opowieści na temat innych zwyczajów związanych z odejściem zimy i budzeniem przyrody do życia.

Tradycje odtwarzane w MGPE sięgają dawnych czasów, wówczas z marzanną – słomianą kukłą przebraną w kobiecy strój – wędrowały przez wieś dziewczęta śpiewając tradycyjne pieśni. Po drodze kukłę obrzucano resztkami śniegu, błotem, kamieniami. Była ona wynoszona poza obręb wsi, gdzie po wcześniejszym rozebraniu, była topiona lub z braku wody – palona. Po całej ceremonii na kij po marzannie zatykano goik, czyli niewielkie drzewko iglaste przybrane kolorowymi wstążkami i wydmuszkami.  Był on symbolem życia i budzącej się do życia przyrody, a jego wniesienie do wsi miało zapewnić obfite plony. Z goikiem obchodzono wszystkie domy, śpiewając radosne pieśni, aby symbolicznie przyprowadzić wiosnę.

Jeśli chcecie wraz z nami odtworzyć te dawne zwyczaje, to koniecznie zarezerwujcie sobie czas 23 marca. Zaczynamy o godzinie 12.00 Bilety on line do kupienia przez naszą stronę internetową w cenie 20 zł za osobę (liczba miejsc na warsztatach ograniczona).

UWAGA – bilety wyprzedane

To wyjątkowa okazja, by poczuć atmosferę dawnych obrzędów i wspólnie celebrować nadejście cieplejszych dni!