Przaja swojimu miejscu na ziymi – spotkanie autorskie
Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” serdecznie zaprasza na spotkanie autorskie z Anną Stronczek połączone z promocją książki pt. „Przaja swojimu miejscu na ziymi. Jak ze studnie wyciōngniynte opowieści, zwyczaje i życie”.
Spotkanie odbędzie się 28 grudnia o godz. 16.30 w budynku Ochotniczej Straży Pożarnej w Kłokocinie ul. Włościańska 70, 44-251 Rybnik. Rozmowę poprowadzi dr Agnieszka Przybyła-Dumin – kierownik działu Nauki MGPE. Wstęp bezpłatny.
Anna Maria Stronczek to znana ze swej działalności i twórczości rybniczanka, autorka książek, inspiratorka i organizatorka licznych wydarzeń kulturalnych. Przekazuje i popularyzuje przede wszystkim folklor śląski, szczególnie słowny, obyczajowy, wierzeniowo-obrzędowy i wokalny. Ma niezwykły talent do opowiadania historyjek, którymi potrafi zaciekawić i wzbudzić zachwyt. Znana jest z popularyzacji bajek oraz gawęd dla dzieci i dorosłych, a także z humorystycznego przekazu zwyczajów i obrzędów Górnego Śląska, co czyni (w formie występów i publikacji), bo jak mówi: „Świat idzie z postympym, wieś już ni ma wsiōm, kaj ryczały krowy, gynsi gyngały, kury dgokały, kokoty pioły, i ludzie też już nie sōm potrzebni jedyn drugimu do każdej roboty, sōmsiod prawie nie zno sōmsiada, nie schodzōm sie szkubaczki, dziołchy nie śpiywajōm pod jabłōnkōm… To mie skusiło łopisać te piyrwejsze ułożōne życi […], aby nie poszło w zapomniyni. Bo to przeca je nasza historio!”. Ujawniła również talent malarski, ilustrując własne książki, a także tworząc materiały graficzne wykorzystywane podczas różnych wydarzeń.
Anna Stronczek w 1995 roku otrzymała tytuł Wice-Ślązaka Roku. Drugie miejsce w prestiżowym konkursie Radia Katowice „Po naszymu, czyli po śląsku” zdobyła za Gawędę ło handlowaniu (w książce Marii Pańczyk-Poździej Godomy, rządzymy, rozprawiomy nadano jej tytuł O handlowaniu skuli picio kozigo mlyka), pokonując 160 uczestników.
Siedmiokrotnie została laureatem konkursów gawędziarzy organizowanych przez różne instytucje. Jest znakomitym ambasadorem kultury miasta Rybnika i Górnego Śląska, a także autorytetem w propagowaniu wartości rodzinnych wśród młodego pokolenia. W latach 2013–2019 była uczestnikiem odbywających się w Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” spotkań z cyklu „Opowieści naszych pradziadków”. Podczas „Dobranocek w skansenie” opowiadała bajki i legendy ludowe, wbogacając narrację tworzonymi przez siebie – wspomagającymi wyobraźnię – ilustracjami, zaś w trakcie „Duchów i strachów w skansenie” odkrywała przed słuchaczami świat podań wierzeniowych. Swoimi gawędami dzieliła się także w ramach spotkań „Powspominajmy w skansenie”.
Dzieło pt. Przaja swojimu miejscu na ziymi. Jak ze studnie wyciōngniynte opowieści, zwyczaje i życie Anna Stronczek poświęciła rodzinnemu Kłokocinowi, niegdyś wsi, dziś dzielnicy Rybnika, elementom jego geografii, historii i kultury. Między wspomnienia dotyczące miejscowości wplotła znane z przekazu – a nasuwające się w danych okolicznościach – wątki folkloru, kreśląc tym samym narracyjną, obyczajową i wierzeniową mapę okolicy. Autorka przedstawia opis świata minionego, istniejącego jednak w pamięci mieszkańców i oddziałującego na ich funkcjonowanie także i dziś.
Czytelnik znajdzie w książce migawki historii i kultury obejmujące przede wszystkim okres od początku XX wieku po czasy współczesne. W prezentowanych miniaturach ukazywane są losy mieszkańców, życie społeczne, obrzędowość doroczna i rodzinna, tradycyjne wiedza i umiejętności, jak również realia życia codziennego czy elementy kultury materialnej. Specyfika regionalna objawia się w tekstach pieśni, oracji weselnych, dowcipów, a także innych przykładach folkloru słownego, wśród których poza opowieściami wspomnieniowymi odnaleźć można chociażby podania wierzeniowe o utopkach czy niepokojących zdarzeniach związanych z zaświatami. Silne oddziaływanie przekazywanych treści na sposób odbierania rzeczywistości dostrzec można ponadto w interpretacjach wydarzeń z przeszłości czy przytaczanych wierzeniach i praktykach magicznych. W książce pojawiają się również fabularyzowane scenki tworzone w oparciu o obecne w przekazie opowieści z życia oraz doświadczenia własne, okraszone charakterystycznym dla Autorki dowcipem. Dar oddawania w tej formie realiów kulturowych przybliża je odbiorcy, a dialekt śląski, za pośrednictwem którego ujęte są fakty, narracje czy zdarzenia, wzbogaca przekaz o specyficzny dla niego językowy obraz rzeczywistości.
Publikacja ukazuje się jako piąty tom serii „Jako downi bywało”, w ramach której Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” wydaje dzieła depozytariuszy niematerialnego dziedzictwa kulturowego Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego.
Ksiązka, w cenie 25 złotych, dostępna w kasie muzeum oraz sklepie online
Dofinansowano z budżetu państwa – ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Nagrania audio:
Dympfkapela i tańce w Kokoczyniu
