Category: Bez kategorii

Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie” zaprasza serdecznie na

Duchy i strachy w Skansenie

W nieprzeniknionych ciemnościach Skansenu, w starej chałupie z Kaliny, czekać będzie  gawędziarz snujący zapomniane dziś opowieści o duchach, demonach i innych strachach…

W listopadzie zapraszamy na dwa spotkania:

• 9.11 Duchy i Strachy – Zofia Przeliorz z Żor-Osin opowie o zmorach, strzygach i inkszych śląskich straszkach…

• 30.11 Duchy i Strachy – Andrzej Krzyzczyk z Rudy Śląskiej opowie o strachach, płanetnikach, połednicach i nie tylko…

Zbiórka przed kasą o godzinie 17:00 | Tylko dla ludzi o mocnych nerwach!

Informacje organizacyjne:

– godz. 17.00 zbiórka przed kasą, skąd przewodnik poprowadzi grupę do Chałupy z Kaliny,

– godz. 17.20–18.00 spotkanie z gawędziarzem,

– około godz. 18.00 powrót grupy z przewodnikiem do kasy.

Ilość miejsc ograniczona, zachęcamy do wcześniejszej rezerwacji w kasie biletowej, tel. 32 241 07 18 w. 236.

Bilety: 10 zł – normalny | 7 zł – ulgowy.

Wymiana strzechy na Stodole z Łaz

W naszym skansenie wymieniania jest aktualnie strzecha na Stodole z Łaz. Ze względu na nieunikniony wpływ warunków atmosferycznych wymianę taką przeprowadzamy planowo co 15 lat.

Sama strzecha jest tworzona ze słomy żytniej, wyselekcjonowanej, powiązanej powrósłem, czyli pasmem słomy rozdzielonym na dwie części i skręconym kłosami. Taki snopek jest rozdzielany na pół i wykręcany względem siebie o 360 stopni i od tego momentu nazywamy go wykręcakiem. Tak przygotowany materiał jest gotowy do kładzenia. Słoma wykorzystana pokrycie dachowe jest prosta, wymłócona, niepołamana i ma powyżej 120 cm długości.

Jako ciekawostkę zdradzimy, że powierzchnia dachu Stodoły wynosi 169,52 metrów kwadratowych, zaś na jego pokrycie wykorzystamy prawie 10 ton słomy.

Stodoła z Łaz datowana jest na 2 pol. XIX w. Budynek zrębowy, węgłowany na narożach na jaskółczy ogon z ostatkami, czworoboczna. Dach o konstrukcji krokwiowo-jętkowej. Stodoła znajduje się w zagrodzie bogatego chłopa, w skład której wchodzą ponadto: chałupa, kuźnia, studnia oraz pasieka. Cala zagroda należała do rodziny Bagińskich.

Galeria Jednego Eksponatu | październik – listopad 2019 r.

W ramach cyklu dziewięciu wystaw zatytułowanych Jeden przedmiot, wiele opowieści co miesiąc prezentujemy jeden eksponat z kolekcji Muzeum. Na pozór to całkiem zwykłe przedmioty — używano ich do prostych, codziennych czynności. Dzisiaj bardzo często nie znamy ich przeznaczenia i nie zdajemy sobie sprawy, jak istotną częścią życia kiedyś były. W istocie są to przedmioty niezwykłe tak, jak niezwykłe wiążą się z nimi historie.

Aktualna wystawa cyklu prezentuje szpaner do firanek (eksponat o numerze GPE-5294), czyli ramę do suszenia i naciągania („ramowania” i „prężenia”) wypranych i wykrochmalonych firanek.

To jeden z większych szpanerów w muzealnej kolekcji, ma 3,2 m długości i 2,23 m wysokości. Złożony jest z dwóch stojaków z dodatkową rozporą pośrodku oraz dwóch poziomych desek – wszystkie elementy mają otwory do regulowania rozpiętości. Do stojaków oraz poziomych desek dołączone są stalowe druty. Zaczepiano o nie metalowe haczyki, którymi łapano brzegi firanki w celu jej rozpięcia. Cała konstrukcja była składana, dzięki czemu można ją było łatwiej przechowywać, np. na strychu. Prezentowany szpaner był używany przez mieszkanki Chorzowa od lat 30. do 80. XX wieku. Ramę wykonał stolarz.

Firan robionych na szydełku nie prano tak często jak tych „kupnych”, tylko od „wielkiego święta” (czyli na Wielkanoc lub Boże Narodzenie). Robiono wtedy generalne porządki, wszędzie zamiatano, myto okna i robiono „wielkie” pranie. Wyprane firanki trzeba było wykrochmalić, aby dłużej były białe i „lepiej się trzymały”, tzn. były sztywniejsze. Krochmal to dobrze znany wszystkim kisiel, czyli skrobia ziemniaczana rozpuszczona w wodzie i zagotowana. Mokrą po zanurzeniu w krochmalu firankę rozpinano na szpanerze i zostawiano do wyschnięcia. Czasami wyprane firany zanoszono razem z pościelą do magla. Najczęściej jednak szpanowano je w domu lub zanoszono do sąsiadki, która szpaner posiadała.

Eksponaty wraz z towarzyszącą im ekspozycją można zobaczyć w Galerii Na Piętrze, w budynku głównym Muzeum, przy ulicy Parkowej 25 w Chorzowie.

Kontakt w sprawie wystawy: Magdalena Cielesta: tel. 32 241 07 18, wew. 212.

Szanowni Państwo,

włączając się w obchody 100-lecia wybuchu Powstań Śląskich zapraszamy do udziału w grze terenowej, która będzie odbywała się w dniach 19-20.10.2019 r.

Aby wziąć udział w grze wystarczy przyjść do skansenu w podanych dniach, zabrać z kasy mapkę muzeum i przejść do chałupy z Istebnej z 1794 r., przy której będą znajdować się dalsze wskazówki.

Mamy nadzieję, że świętowanie rocznicy wybuchu powstań w naszym Muzeum będzie nie tylko ciekawą lekcją historii, ale i wspaniale spędzonym dniem w sielskiej scenerii XIX wsi.

Ilustracja wpisu: reprodukcja obrazu „Wymarsz” Ireny Peikert, który można było oglądać na wystawie „Echa Powstań Śląskich w obrazach malarzy gołębiego serca z kolekcji »Barwy Śląska« Stanisława Gerarda Trefonia”.

Od 1. października w naszym muzeum oglądać można nową wystawę czasową, zatytułowaną No bo nic nas tak nie rusza jak te damy w kapeluszach. Wystawa prezentuje fotografie i pocztówki z przełomu XIX i XX wieku z kolekcji Antoniego Kreisa. Na wystawie zaprezentowano kilkadziesiąt fotografii oraz reprintów przedstawiających kobiety w fantazyjnych nakryciach głowy – niezaprzeczalnym atrybucie modnych dam pod koniec XIX i z początku XX wieku.

Kolekcja przedstawia niewielką tylko część bogactwa form tego elementu kobiecego ubioru. Kapelusze – zarówno damskie, jak i męskie – zakładano przede wszystkim w celach praktycznych: miały chronić przed słońcem lub deszczem. Kiedy jednak uważnie spojrzymy na prezentowane zdjęcia, dostrzeżemy, że funkcja praktyczna nie była dla projektantów nakryć głowy najważniejsza. Co najmniej równie istotna była funkcja estetyczna – chodziło przecież także o to, aby pięknie wyglądać.

Prezentowane na wystawie zdjęcia przedstawiają także wizerunki eleganckich pań, pary lub dowcipnie przebrane dzieci.

Od strony technicznej kolekcja składa się z odbitek utrwalonych na tzw. papierach solnych lub wykonanych najbardziej popularną na przełomie XIX i XX wieku techniką albuminową. W obu wypadkach zdjęcia podklejone są przemyślnie i fantazyjnie ozdobionymi tekturkami. Najnowsze z prezentowanych fotografii wykonano już po upowszechnieniu się techniki srebrowo-żelatynowej, na papierze, jaki znamy również dzisiaj.

Jak każda kolekcja, także i ta znaczona jest nostalgią. Żal ręcznie pisanych kartek pocztowych i nieco sztywnej, choć eleganckiej mody retro, której echa regularnie powracają w najnowszych kreacjach światowych projektantów. A najbardziej nam żal fantazyjnych kapeluszy…

Antoni Kreis – polski artysta fotograf. Członek Okręgu Śląskiego Związku Polskich Artystów Fotografików. Od wielu lat pracownik Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”. Więcej o autorze wystawy przeczytać można tutaj.

Wystawa No bo nic tak nie rusza, jak te damy w kapeluszach | Galeria Na Piętrze, budynek Dyrekcji | Bilety w cenie 12 zł i 8 zł.

Dobranocka w skansenie

W październikowe soboty, o godzinie 15:00, nasi najmłodsi zwiedzający (i wszyscy inni zainteresowani – niezależnie od wieku) spotkają gawędziarzy, którzy wprowadzą słuchaczy w niezwykły świat bajek i legend ludowych.

5.10.2019, godz. 15.00

Pan Andrzej Krzyzczyk z Rudy Śląskiej opowie:

– Czamu to na Śląsku jest tyla kanarkorzy?

– Czego nie ma w biblijce napisane

12.10.2019, godz. 15.00

Pan Edward Jon z Rudy Śląskiej opowie:

– Nochalek z Łorzegowa

– Lew w butach

– Książe wężem

19.10.2019, godz. 15.00

Pani Zofia Przeliorz z Żor-Osin opowie:

– O dwóch Dorotkach

– Trzy małe świnki

– O zapadłym młynie

26.10.2019, godz. 15.00

Pan Andrzej Krzyzczyk z Rudy Śląskiej opowie:

– Chłopiec u zbójców

– O dziewczynie i królu wody

Miejsce: Karczma ze Świerczyńca | Bilety w cenie: 10 zł i 7 zł

VI KONKURS LITERACKI DLA DZIECI SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I PONADPODSTAWOWYCH „Opowieści naszych pradziadków”

Lubisz pisać opowiadania? W szkole mówią Ci, że masz wyobraźnię? Weź udział w konkursie literackim dla dzieci: Opowieści naszych pradziadków organizowanym przez Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”!

Co musisz zrobić

• Odwiedź nasz skansen bądź przypomnij sobie jakie obiekty u nas się znajdują (podpowiadamy, że możesz tu zobaczyć dawną wieś śląską czyli stare chałupy, wiatrak, młyn, szkołę, kościół, kuźnię itp.).

• Teraz spróbuj wyobrazić sobie jak mogła wyglądać wieś sprzed około 150 lat.

• Wymyśl bohatera. Może być nim człowiek, zwierzę bądź postać z ludowych wierzeń.

• A teraz usiądź i napisz opowiadanie. Na 200-400 słów. Ważne jest aby cały tekst zmieścił się na jednej stronie A4. Pamiętaj aby akcja działa się na dawnej wsi.

Musisz umieścić w nim jeden z naszych obiektów. Reszta zależy tylko od Twojej wyobraźni.

Opowiadania należy przesłać pocztą (list polecony) lub przynieść osobiście do siedziby muzeum, do dnia 18.11.2019 na adres:

Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”

ul. Parkowa 25

41-500 Chorzów 

z dopiskiem „Opowieści naszych pradziadków”.

Wszystkie prace zwycięskie oraz wyróżnione otrzymają dyplomy i nagrody rzeczowe. Nazwiska Zwycięzców Konkursu (I, II, III miejsce w każdej kategorii oraz wyróżnienia) zostaną podane do publicznej wiadomości (w mediach), a w szczególności ogłoszone na stronie Organizatora oraz na portalu Facebook.

Regulamin oraz formularz zgłoszeniowy są dostępne pod niniejszym linkiem.

Serdecznie zapraszamy na imprezę Dzień Kartofla – jesień na wsi, która odbędzie się w naszym muzeum w niedzielę, 29 września 2019 r., w godzinach 12:00 – 16:00.

W jej trakcie będzie można spróbować swoich sił w szatkowaniu kapusty i jej ugniataniu, usłyszeć jakie zajęcia dawniej zajmowały gospodynie podczas jesiennych wieczorów, a także samemu, za pomocą kopaczki, wykopać ziemniaki z pola. O historii, odmianach i sposobie uprawy ziemniaka opowiedzą przedstawiciele Śląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, a na naszych gości czekać będą m.in.: placki na blasze, pieczonki w kociołkach czy kartoflanka.

Dzień Kartofla – program imprezy

SCENA (prowadzenie Marek Szołtysek):

• 12.00 – 12.10 Otwarcie imprezy

• 12.10 – 12.30 Różne odsłony kartofli – Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie / Oddział Mikołów

• 12.30 – 13.20 Obrzęd kartoflany w wykonaniu KGW z Jaśkowic

• 13.20 – 13.40 Kilka słów o kiszeniu kapusty – Damian Adamczak

• 13.40 – 13.50 O jesiennych pracach polowych i gospodarskich opowie Zbigniew Kopeć z gminy Rajcza

• 13.50 – 14.00 Czas na wykopki… – Katarzyna Hołub

• 14.00 – 15.00 Koncert zespołu Maliniorze

• 15.00 – 16.00 – Wykopki ( pole koło Spichlerza z Wojkowic Kościelnych)

TEREN:

• Kręgi ogniskowe – pieczenie kartofli, parownik

• Wykopki – pole koło Spichlerza z Wojkowic Kościelnych

• Chałupa ze Strzemieszyc Wielkich – potrawy przygotowane przez KGW z Rajczy

• Zagroda Sołtysa z Katowic – szatkowanie i deptanie kapusty

• Mała łąka – pieczonki przygotowane przez KGW Niwczanki z Poręby

29 września zapraszamy również na Koncert w ramach projektu „Moniuszko pod strzechy” – Jazz Moniuszko w wykonaniu Włodka Pawlika. Wstęp wolny od 15:30, koncert 16:30.

Ilustracja informacji: Monika Stawowy | Unsplash

Galeria Jednego Eksponatu | wrzesień – październik 2019 r.

W ramach cyklu dziewięciu wystaw zatytułowanych Jeden przedmiot, wiele opowieści co miesiąc prezentujemy jeden eksponat z kolekcji Muzeum. Na pozór to całkiem zwykłe przedmioty — używano ich do prostych, codziennych czynności. Dzisiaj bardzo często nie znamy ich przeznaczenia i nie zdajemy sobie sprawy, jak istotną częścią życia kiedyś były. W istocie są to przedmioty niezwykłe tak, jak niezwykłe wiążą się z nimi historie.

Aktualna wystawa cyklu prezentuje oleodruki przedstawiające Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus. Oleodruk lub inaczej obraz fabryczny, to reprodukcje obrazów wykonywane techniką litograficzną na podłożu papierowym lub płótnie. Dzięki zastosowaniu efektu nierównej faktury (kalandrowanie płótna lub papieru) oraz połysku (naniesienie na odbitkę werniksu) naśladowały obrazy olejne.

W zbiorach naszego muzeum znajdują się dwa obrazy przedstawiające Matkę Boską z Dzieciątkiem Jezus. Pierwszy pochodzi z Katowic i jest datowany na lata 30. XX wieku (nr inw. GPE-4299), drugi z Chorzowa z lat 50. XX wieku (nr inw. GPE-5317). Oba eksponaty oprawione są w drewniane, złocone ramy, zostały też oszklone.

Szersze informacje na temat wystawy i pokazywanych eksponatów znaleźć można na stronie poświęconej wystawom czasowym.

Eksponaty wraz z towarzyszącą im ekspozycją można zobaczyć w Galerii Na Piętrze, w budynku głównym Muzeum, przy ulicy Parkowej 25 w Chorzowie.

Kontakt w sprawie wystawy: Wojciech Madeja, Paweł Roszak-Kwiatek: tel. 32 241 07 18, wew. 212.

Obecnie w Muzeum prezentujemy także wystawę czasową: Echa Powstań Śląskich w obrazach malarzy gołębiego serca z kolekcji „Barwy Śląska” Stanisława Gerarda Trefonia w „Galerii Na Parterze” budynku głównego.

Jeden z naszych eksponatów, czyli drewniana komoda pokryta mazerunkiem, powrócił do nas po pełnej procedurze konserwatorskiej i restauratorskiej wykonanej przez konserwator Sylwię Kudłę–Herner.

Komoda do zbiorów naszego muzeum trafiła w 2009 roku przy okazji przenoszenia na teren skansenu drewnianej chałupy przysłupowej z Goleszowa. Sądzimy, że opisywaną komodę wykonano najprawdopodobniej pod koniec XIX wieku. O ile trudno jest ustalić od jak dawna technika mazerowania stosowana jest przez stolarzy ludowych, o tyle z pewnością możemy napisać, że spotykana jest licznie na terenie całej Polski, a na szeroką skalę stosowana była właśnie na przełomie XIX i XX wieku.

Komoda zdobiona jest mazerunkiem, który możemy podzielić na dwa rodzaje ze względu na metodę jego wykonania. Pierwszy z nich, to mazerunek wykonany na zasadzie stempla (drzeworyt), posiadający trzy rodzaje wzoru usłojenia, które zostały odbite na komodzie. Drugi zaś nich wykonany został poprzez malowanie pędzlem usłojenia. Ścianki boczne oraz blat zostały ujęte w schemat kompozycyjny dwu polowy, gdzie dwa te same wzory zostały odbite obok siebie, z kolei szuflady są czteropolowe.

Mebel służył do przechowywania bielizny oraz cennych drobiazgów (ze względu na możliwość zamykania każdej z szuflad na klucz). Służyła również jako podstawa do ekspozycji różnych przedmiotów.

Konserwacja naszej mazerowanej komody jest bezpośrednią inspiracją do zorganizowania sesji VI Sesji konserwatorskiej „MAZEROWANIE, FLADROWANIE. Techniki zdobienia mebli – problematyka konserwatorska”.